RINGKASAN RIWAYAT HIDUP 4 IMAM MAZHAB (IMAM ABU HANIFAH)

RINGKASAN RIWAYAT HIDUP 4 IMAM MAZHAB 

Imam Abu Hanifah [80H/699M– 150H/767M]

Imam Abu Hanifah atau nama sebenarnya Numan bin Tsabit bin Zhuthi' lahir pada

tahun 80H/699M di Kufah, Iraq, sebuah bandar yang sudah sememangnya terkenal

sebagai pusat ilmu Islam  pada ketika itu. Ianya diasaskan oleh ‘Abdullah ibn Mas‘ud

radhiallahu ‘anh (32H/652M), seorang sahabat zaman Rasulullah shallahu ‘alaihi 

wasallam. Ayahnya seorang pedagang besar, sempat hidup bersama ‘Ali bin Abi Thalib

radhiallahu ‘anh. Imam Abu Hanifah sekali-sekala ikut serta dalam urusniaga ayahnya 

akan tetapi minatnya yang lebih besar ialah ke arah membaca dan menghafal

Al-Quran.  

Imam Abu Hanifah pada satu hari telah berjumpa dengan seorang tokoh agama yang

masyhur pada ketika itu bernama as-Sya’bi. Melihatkan kepintaran dan kecerdasan

luar biasa yang terpendam dalam Imam Abu Hanifah, as-Sya’bi menasihatkan beliau

agar lebih banyak mencurahkan usaha ke dalam bidang ilmu-ilmu Islam. Dengan

nasihat dan dorongan as-Sya’bi, Imam Abu Hanifah mula menceburkan diri secara

khusus mempelajari ilmu-ilmu Islam.  

Imam Abu Hanifah mula belajar dengan mendalami ilmu-ilmu qiraat, ilmu bahasa Arab

ilmu kalam dan lain-lain. Akan tetapi bidang ilmu yang paling diminatinya ialah ilmu

hadith dan fiqh. Beliau banyak meluangkan masa dan tenaga untuk mendalaminya.

Imam   Abu   Hanifah   meneruskan pembelajarannya dengan   bergurukan kepada

as-Sya’bi dan beberapa tokoh ilmuan lain di Kufah. Menurut riwayat, jumlah gurunya di

Kufah sahaja berjumlah 93 orang.  

Beliau kemudiannya berhijrah ke bandar Basrah di Iraq, untuk berguru bersama

Hammad bin Abi Sulaiman, Qatadah dan Shu’bah. Setelah sekian lama berguru dengan

Shu’bah yang pada ketika itu terkenal sebagai Amir al-Mu’minin fi Hadith (pemimpin

umat dalam bidang hadith), beliau diizinkan gurunya untuk mula mengajar hadith

kepada orang ramai. Berkata Shu’bah:

“Sebagaimana aku ketahui dengan pasti akan kesinaran cahaya matahari, aku juga

ketahui dengan pasti bahawa ilmu dan Abu Hanifah adalah sepasangan bersama.”  

Imam Abu Hanifah tidak hanya berpuas hati dengan pembelajarannya di Kufah dan

Basrah di Iraq. Beliau kemudiannya turun ke Makkah dan Madinah untuk menuntut

ilmu lagi. Di sana beliau duduk berguru kepada ‘Atha’ bin Abi Rabah. Kemudiannya

Imam Abu Hanifah duduk pula bersama Ikrimah,  seorang tokoh besar agama  di 

Makkah yang juga merupakan anak murid kepada ‘Abdullah ibn ‘Abbas, ‘Ali bin Abi

Thalib ra, Abu Hurairah ra dan ‘Abdullah ibn ‘Umar radhiallahu ‘anhum. Kehandalan

Imam Abu Hanifah dalam ilmu-ilmu hadith dan fiqh diiktiraf oleh Ikrimah sehingga

beliau kemudiannya membenarkan Imam Abu Hanifah menjadi guru kepada penduduk

Makkah. Imam Abu Hanifah kemudiannya meneruskan pengajiannya di Madinah bersama Baqir

dan Ja’afar as-Shadiq. Kemudiannya beliau duduk bersebelahan dengan Imam Malik bin Anas, tokoh besar kota Madinah ketika itu. Walaupun Imam Abu Hanifah 13 tahun

lebih tua daripada Imam Malik, ini tidak menghalangnya untuk turut serta belajar.

Apabila guru kesayanganya Hammad   meninggal   dunia   di   Basrah pada   tahun 120H/738M, Imam Abu Hanifah telah diminta untuk mengganti kedudukan Hammad

sebagai guru dan sekaligus tokoh agama di Basrah. Melihatkan tiada siapa lain yang
akan meneruskan perjuangan Hammad, Imam Abu Hanifah bersetuju kepada jawatan

tersebut.  

Mulai di sinilah Imam Abu Hanifah mengajar dan menjadi tokoh besar terbaru dunia
Islam. Orang ramai dari serata pelusuk dunia Islam datang untuk belajar bersamanya.
Di samping mengajar, Imam Abu Hanifah adalah juga seorang pedagang dan beliau

amat   bijak   dalam   mengadili   antara   dua   tanggungjawabnya   ini   sebagaimana
diterangkan anak muridnya al-Fudail ibn ‘Iyyadh:  

“Adalah Imam Abu Hanifah seorang ahli hukum, terkenal dalam bidang fiqh, banyak
kekayaan, suka mengeluarkan harta untuk sesiapa yang memerlukannya, seorang

yang sangat sabar dalam pembelajaran baik malam atau siang hari, banyak beribadat
pada malam hari, banyak berdiam diri, sedikit berbicara terkecuali apabila datang

kepadanya sesuatu masalah   agama, amat pandai   menunjuki manusia   kepada
kebenaran dan tidak mahu menerima pemberian penguasa.”  

Pada zaman pemerintahan Abbasid, Khalifah al-Mansur telah beberapa kali meminta
beliau menjawat kedudukan Qadhi kerajaan. Imam Abu Hanifah berkeras menolak

tawaran itu. Jawapan Abu Hanifah membuatkan al-Mansur marah lalu dia menghantar
Imam   Abu   Hanifah   ke   penjara.   Akan   tetapi   tekanan   daripada   orang   ramai

menyebabkan al-Mansur terpaksa membenarkan Imam Abu Hanifah              meneruskan
pengajarannya walaupun   daripada   dalam   penjara. Apabila   orang   ramai   mula

mengerumuni penjara untuk belajar bersama Imam Abu Hanifah,al-Mansur merasakan
kedudukannya   mula   tergugat. Al-Mansur   merasakan Imam Abu   Hanifah   perlu

ditamatkan hayatnya sebelum terlambat.  

Akhirnya Imam Abu Hanifah meninggal dunia pada bulan Rejab 150H/767M (ketika
berusia 68 tahun),   yakni ketika berada di dalampenjara disebabkan termakan

makanan yang diracuni orang. Dalam riwayat lain disebutkan bahawa beliau dipukul
dalam penjara sehingga mati. Kematian tokoh ilmuan Islam ini amat dirasai oleh dunia

Islam. Solat jenazahnya dilangsungkan 6 kali, setiapnya didirikan oleh hampir 50,000
orang jamaah. Abu Hanifah mempunyai beberapa orang murid yang ketokohan

mereka membolehkan ajarannya diteruskan kepada masyarakat. Antara anak-anak
murid Imam Abu Hanifah yang ulung ialah Zufar (158H/775M), Abu Yusuf (182H/798M)

dan Muhammad bin Hasan as-Syaibani(189H/805M).